Хөхөө шалгах аргад сургасан бүртгэл

Орхон сум. 
Булганы аймгийн төв байрладаг Булган аймгийн хамгийн том газар нутагтай сумуудын нэг. Судалгааны ажлаар тэндэхийн эрүүл мэндийн төвөөр ороод гарах аз нэг биш нэлээд хэдэн удаа тохиосон юм.

Биднийг очих бүрд Монгол ёсоор гадаад дотоодын мэргэжилтнүүдийг эрвийх дэрвийхээрээ дайлаад гаргана. Шууд л халуун цай, таваг дүүрэн хуушуур, өрөм ааруултай тавгийн идээ...

Бидний заншлыг мэддэггүй гадныхны нүдээр бол эмнэлэгтэй танилцах гэж ирсэн биш идэх гэж иржээ гэж бодоо юу даа гэлтэй.

Миний сонирхлыг хамгийн ихээр татсан нэгэн зүйл бол эх баригчийн бөглөх ёстой бичиг баримтууд. Ээ бурхан минь...

Та зураг дээрээс эх баригчийн ширээ, түүн дээр өрөөстэй байгаа бөглөх ёстой баримтуудыг харж байна. Өнөөгийн бүх зүйл компьютержсэн ертөнцөд аймгийн төвтэй хамгийн ойр сум гэхэд л ийм цаасан дээр суурилсан тогтолцоотойгоо л байж байна. Мэдээж эмнэлэг юм чинь бичиг баримт, бүртгэл байх хэрэгцээ шаардлага өндөр байлгүй яахав. Гэхдээ энэ нь таны төсөөлж байгаагаас ч илүү олон гэвэл та итгэх үү? За жагсаагаад үзье л дээ.

Жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн бүртгэл 
(бүртгэлгүй яахав)
Жирэмсэн эхийн амрах байрны бүртгэл 
(хэрэг байна уу? сард 1-2 эх л төрдөг сум. Төрөх гээд хүлээх хугацаандаа 5, 6 хоног амардаг байр биздээ.)

Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн судалгаа
(судлалгүй яахав)
Эмзэг бүлгийн эмэгтэйчүүдийн эм тарианы зарцуулалт
(эмзэг бүлэгийн эмэгтэйчүүдэд өөр эм тариа өгдөг юм байхдаа)

Өртөмтгий бүлгийн жирэмсэний бүртгэл
(хэрэг байна уу? жирэмсэний бүртгэл дээр бүртгэчихэж болохгүй юу?)

Хөх умайн хүзүүний үзлэгийн бүртгэл 
(окэй)

Жирэмсэн эхийг хөхөө шалгах аргад сургасан бүртгэл
(жирэмсэн эхчүүд, эмэгтэйчүүдийн үзлэгийн үеэр хэлж зөвлөх ётой эмчийн үүргүүдийн нэг. Хэрэв энийг бүртгэж байгаа бол бусад зөвлөгөөнүүдээ бүгдийг нь бүртгэх ёстой бишүү?)

Умайн хүзүүний эсийн шинжилгээний маягт 
(окей)
Нярайн бүртгэл 
(эхээс тусдаа байх хэргэцээ нь яг юу юм бол? )

Төрсөн нярайг 30 минутын дотор амлуулах бүртгэл
(бүх нярайг 30 минутаас 1 цагийн дотор амлуулах ёстой. Эх хүүхдийн дэвтэр дээр ч бүртгэл нь байгаа)
0-2 настай хүүхдийн дархлаажуулалтын бүртгэл 
(окей)

Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн дэвтэр 
(энэ дэвтрийг жаахан богиносгомоор л санагдаад байгаа юм даа, за тэгэхдээ энэ бол эх баригчийн хийх ёстой ажлуудын гол хэсэг. Эхэд өөрт нь хэрэгтэй.)

Хэвийн төрсөн эхчүүдийг халдварын шинж тэмдэгээр тандах тандалтын бүртгэл
(хэрэг байна уу? Төрөлтийн бүртгэлтэйгээ нийлүүлж болдоггүй юмуу?)

Хөхний өмөнгийн илрүүлгийн маягт
(энэ ч бас бусадтайгаа нийлчихмээр санагдаад байна)

Надад үзүүлсэн нь гэхэд л энэ, гэхдээ үүнээс цааш хэр их бүртгэл байгааг би хэлж мэдэхгүй. Бараг л шинж тэмдэг болгон дээр л бүртгэл явуулах нь холгүй байдаг юм байна. Арай л жирэмсэн эхийн хавагнасан бүртгэл гэж байдаггүй байлтай.

Би асуув.

“Та чинь одоо яахаараа ингээд өчнөөн юм бүртгээд суудаг байнаа. Цагийн гарз бишүү? Эксел дээр сайхан хүснэгт хийгээд тийм үгүй гээд чагтлаад явбал яаж байна?”

“Өө ёстой тэгж болдоггүй юм, миний дүү. Яамны хүмүүс бүртгэл болгоныг тусад нь үйлдэж явуул гээд байдаг юм.”

Тэгээд би эрүүл мэндийн яамны эх хүүхдийн асуудал хариуцан 20 гаруй жил нэг местен дээрээ суусан мэргэжилтэнтэй уулзав. Тэр хүн бол чухам л Монголын эх хүүхдийн асуудлыг бүхэлд нь базаж байдаг учиртай, өнөөгийн тогтолцоог нуруун дээрээ үүрч яваа хүн юм. Уулзаад авсан зургуудаа үзүүлээд, суманд нөхцөл байдал ийм байна, энэ олон бүртгэлээ больчихож болдоггүй юмуу, цаадуул чинь ачааллаа даахгүй хэцүү байна. Ийм их юм бөглөхөөс гадна жирэмсэн эх хянах, төрүүлэх, нярай хянах, ихэс халдваргүйжүүлж хаях, жижүүрт гарах, хөдөөний эх баригч нар бол эмчтэйгээ ээлжилж дуудлаганд явж хүн үзэх гээд борви бохисхийхгүй байна шүү дээ , арай дэндлээ энээ тэрээ гэв (Журмандаа ч ажил үүргийг нь ингэж заасан юм байна. Нэг ёсны эмч, сувилагч, асрагч гурвын үүргийг давхар гүйцэтгэдэг юм байна.). Тэгсэн чинь манай мэргэжилтэн эгч хэлдэг байгаа.

“Хүүе ээ, би ёстой энэ бүртгэлийг чинь үзээ ч үгүй хараа ч үгүй юм байна. Эд нар өөрсдөө л сайн дураараа ийм юм хийж байгаа биз. Юун хөхөө шалгах аргад сургасан бүртгэл вэ? Күү, ёстой тийм байх ёсгүй.”

Арга мухардав.

Энэ тогтолцооны аль үе шатан дээр яам, эх баригч хоёрын маань дунд үл ойлголцол үүсээд байна?

Орхон сумын эх баригчийн хуруу хумсаа хугалах шахам, гараа сарвайтал бичсэн тэр их бичиг сачиг бүртгэл хаашаа яваад хэний өрөөнд очиж түгжигдээд, эсвэл хэний зуухны түлш болоод байна вэ?

Тэр их хувийн мэдээлэл хаана очоод гацаад байна вэ? Муу хүмүүсийн гарт орвол яана?

Энийг мэддэг, шийддэг хүн нь тэгээд хэн юм бэ?

Хариултыг хаанаас хайх вэ?

Эх сурвалж:
http://urguu-amarjikh.ub.gov.mn/index.php?option=com_content&view=article&id=311:2013-12-06-07-59-37&catid=3:2013-01-08-16-18-42&Itemid=35

Агаарын бохирдлоос болоод амьгүй төрөлт ихсээд байна уу?

Амьгүй төрөлт гэж юу вэ?

28 долоо хоногтойдоо буюу түүнээс дээш хугацаанд, эсвэл 1000 г-с их жинтэй болсон хойноо төрсөн амьгүй нярай хэмээн ДЭМБ тодорхойлсон. Гэвч манай орон өөрсдийн гэсэн тусгаар тогтносон тодорхойлолттой юм байна. Тэр нь 22 долоо хоногтойгоос дээш эсвэл 500г-с дээш жинтэй төрсөн амьгүй нярай.

Агаарт агуулагдаж байгаа ультра бичил бодисууд жирэмсэн эх амьсгалахад уушги уруу орж цусны урсгалд нэгдсэнээр, ихэсийн хоригийг нэвтэрч ургийн хөгжилд саад учруулдаг. Энэ үйл явц жирэмсэний эхний сард урагт хүчтэй нөлөө үзүүлж өсөлтгүй жирэмслэлтийн хүчин зүйл болж байна.

Улаанбаатар хотын агаарын бохирдол ДЭМБ-н стандартаас даруй 80 хувиар илүү байна. Ялангуяа өвөлдөө PM2.5-н хэмжээ 6-7 дахин ихэсдэг байна. Энэ утаа нь Улаанбаатар хотод гарч байгаа нийт нас баралтын 10%-н буруутан болж байгаа ба үүнд уушигны хавдар, зүрх судасны өвчин, амьсгалын замын бусад өвчнүүд нэрлэгджээ. Харин амьгүй төрөлт ихсэж байгаагийн буруутан мөн үү?

2009 онд анагаах ухааны мэргэжлийн хамгийн нэр хүндтэй сэтгүүлийн нэг болох Lancet-д мэдээлсэнээр Монголын амьгүй төрөлтийн тоо нийт 193 орноос доороосоо 96д бичигджээ.Харин сүүлийн жилүүдэд энэ явдал ихсээд байна уу? Үнэхээр Улаанбаатарт утаа ихтэй болчихоод тэр үү?

2014 оны мэдээгээр Улаанбааатар дахь амьгүй төрөлтийн тоо 1000 төрөлтөнд 6.2 байсан бол бусад аймгуудын дундаж 6.6 байж. Онцын ялгаа лав алга. Харин энэ үзүүлэлтийг жил бүрээр аваад үзвэл эсрэгээрээ бүр буурсан юм шиг харагдна. 1995 онд энэ тоо 1000 төрөлтөнд 15 байсан бол 2009 онд 11 болсон байна. Амьгүй төрөлт үнэхээр ихсэв үү гэтэл үгүй ажээ.

Энэ талаар Монголд хийсэн судалгаа уртаашаа 2 л байна. Гэвч нэг нь нэр нь үл мэдэгдэх хүний бичсэн мастерын ажил, нөгөөх нь маапаантай судалгааны аргачлалаар хийсэн хурлын тэмдэглэл. Хоёул албан ёсоор хэвлэгдээгүй гэсэн үг. За яахав, хүмүүс дандаа л албан ёсны сэтгүүл дээр хэвлэгдсэн байх ёстой гээд сүржигнэх юм, дата л бол дата шүү дээ гэж магадгүй. Энэ хоёр судалгааны үр дүнгээс харахад амьгүй төрөлт агаарын бохирдолтой холбоотой гэж гаргасан юм билээ. Гэхдээ гаргасан тоон үзүүлэлтийг нь сайн хараад байхаар бас ч тиймгүй (би маапаантай гэж дээр дурьдсан). 

Харин өсөлтгүй жирэмслэлт бол өөр шүү. Ялангуяа жирэмсэний эхний нэг сард тохиолдож байгаа бол агаарын бохирдлоос шалтгаалж байж болох өндөр магадлалтай. Гэвч өсөлтгүй жирэмсэнг манай оронд хэн ч сонирхохгүй байна. Яагаад гэвэл эхийнхээ хэвлийд хэлбэр дүрсээ олж, бүрэлдэж ч амжаагүй болохоор хэн ч ач холбогдол өгөхгүй байгаа хэрэг. Гэтэл бид ирээдүйн эрдэнэт үрсийнхээ хэдийг нь бохир агаараас болж алдчихаад буйгаа огт мэдэхгүй явсаар л.

    

Эх сурвалж:

Allen, Ryan W., et al. "An assessment of air pollution and its attributable mortality in Ulaanbaatar, Mongolia." Air Quality, Atmosphere & Health 6.1 (2013): 137-150.

Yiliqi, X. (2014). Stillbirth and Fine Particulate Matter Exposure in Ulaanbaatar Mongolia: July 2010-April 2014.
Undram, L., Gantuya, D., Erkhembaatar, T., & Chimedsuren, O. (2015). Association Of Outdoor Air Pollution And Stillbirth Risk In Ulaanbaatar, Mongolia. Value in Health, 18(3), A105.

http://chartsbin.com/view/1445
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10339448
Health indicator 2014