Женевийн тэмдэглэл- Сонголтын орон

Швейцарь улст амьдарч байгаа 8 сая хүний нэг болно гэдэг бол аз гийсэн хэрэг гэж үзэхээс өөр аргагүй. Учир нь энэ орны хүмүүс манай гариг дээрх хамгийн аз жаргалтай, эрүүл, боловсролтойд тооцогдож байна. 
Эрүүл мэндийн системийн хувьд ч тэр. Энд үйл ажиллагаа явуулдаг эмнэлэг, эрүүл мэндийн үйлчилгээний байгууллагууд өөрсдийнх нь эрүүл мэндийн систем төгс гэдэгт итгэчихсэн байдаг. Оршин суугчдын эрүүл мэндийг аваад үзэхэд л дунджаар 82.7 хэмээх урт наслалтаараа Япон, Хонг-Конг, Исландын дараа орохуйц өндөр үзүүлэлттэй. Хүмүүс нь эрүүл мэнддээ маш их анхаарал тавьна.  Наад зах нь гудамжаар нь явахад л тарган хүн бараг үзэгдэхгүй. 
Гэхдээ эрүүл мэндийн зардлаараа дэлхийд тэргүүлдэг төдийгүй, жил бүр өсөн нэмэгдсээр байна. Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 11.5 хувь нь эмчилгээ үйлчилгээнд яваад өгдөг гэж байгаа. 
Женев хотод нийтийн унаанд суучихаад чөлөөтэй утсаар ярих боломжтой. Энэ Монгол хүнд мэдээжийн хэрэг боловч Япон хүмүүсийн нүд орой дээрээ гарна. Ярих ярихдаа маш чанга ярихаас гадна, зүсэн зүйлийн хэлээр энд тэндээс зэрэгцүүлэн ярьна. Франц, Герман, Португал, Итали гээд л. Англи хэл харин хэр барагтай бол сонсогдохгүй. Яагаад гэвэл энэ орон эдгээр гүрнүүдтэй хиллэдэг, Европын холбоонд орсоноос хойш хүмүүс нь өөр хоорондоо чөлөөтэй зорчиж, тэр бүү хэл оршин сууж, ажиллаж амьдарч байна. Энэ их гүрнүүд нь Швейцарь улсын эрүүл мэндийн системийг санхүүжүүлэх, лиценз бүхий эмч эмнэлгийн ажилтнаар хангах нөхцөлийг бүрдүүлж байна. Швейцарь хүн  хувийн хувьсгалын 67 төрлийн эрүүл мэндийн даатгалаас сонгож үйлчлүүлдэг гэж байгаа юм. Тэгэхээр хувь хүний өөрийнх нь мэдлэг, эрүүл мэнддээ хандах хандлага ямар чухал байх нь вэ гэдэг нь мэдрэгднэ. 
Өөр бас нэг сонин жишээ. Энд хар тамхичид үй олноороо амьдардаг гэнэ. Гаднаас нь харахад огт мэдэгдэхгүй, биендээ арчаатай, ажилтай амьдралтай. Бидний төсөөлж заншсан хар тамхичдаас тэс өөр. Яагаад?
Яагаад гэвэл нэгдүгээр шатлалын эмнэлэг дээрээ очоод үнэгүй хар тамхи авдаг гэж байгаа юм. Түүнтэй холбоотойгоор хар тамхи хайж явах шаардлагагүй, хайхгүй болохоор хэн нэгэн зарах ашиггүй, ингээд мөнгө төгрөгнөөс холдоод ирэхээр гэмт хэрэг эрс буурч, хар тамхи хэрэглэх эсэх нь тухайн хүний сонголт болоод ирнэ. Хүнд сонголт байхаар хүн яадаг вэ? Мэдээж арай илүү замыг нь сонгохыг хүснэ. Ингээд хар тамхинаас сайн дураараа гарах үүд хаалга нь онгойно гэсэн үг. 
Тэр бүү хэл архинд донтсон хүнд өглөө оройных нь 100 г виног нь өрхийн эмнэлэг нь бэлдээд өгдөг гэсэн шүү. Сонголтын асуудал л яригдаад байна. Хангаад өгье, бэлдээд өгье, май ав ав гээд шахаад байхаар нөгөө эсрэг психологи нь ажиллаад хүний дургүй хүрээд өөрөө гармаар санагддаг байлгүй. Харж л байя, иймэрхүү хангамж улс орныг ямар болгодгийг. Бас тусгаж авч болохоор л санаа. 
Өөр нэг шал хамаагүй жишээ. Миний очиж байсан хотуудаас хамгийн их Монгол хүнтэй хот. Гудамжаар нь явахад л өдөрт 2-3 удаа хажуугаар чинь Монголоор яриад өнгөрнө. Тэгэхээр надад бас Монгол хүнтэй очиж ярих ярихгүйн асар их сонголт байжээ дээ янз нь.